Gisteren kreeg ik een strenge reactie van David die de mening is toegedaan dat alle religies een pot nat zijn. Het zijn allemaal theocraten! Dat geluid hoor je vaker. Toch denk ik dat er een aantal voordelen aan het christelijk geloof zitten.Zo is er Romeinen 13, ‘geef de keizer wat des Keizers is’. Vaak misbruikt maar toch zeker een prachtige ideologische rechtvaardiging van de scheiding van kerk en staat. De islamitische leer kent een dergelijke scheiding niet.
Zo is er ook binnen het christendom het element van de vergeving. Toegegeven, er zit een nare schuld en boete cultuur aan vast, waar Bolkestein terecht tegen ageert, maar dat neemt niet weg dat je toch weer prachtig opnieuw kan beginnen.
En dan is er het verband tussen protestantisme en democratie. De ouderlingen zijn belangrijker dan de dominee. Alleen het geloof kan mensen redden, niet een interpretatie van de Paus. Mensen moeten zelf de Bijbel gaan lezen
En dan is er ook wellicht nog een verband tussen protestantisme en handelskapitalisme via de leer van de uitverkoring maar dat is allemaal dubieus.
Dit alles neemt niet weg dat de leer van Confucius ook interessant is. Zorg goed voor je kinderen, werk hard en leef sober, wees proper op je lichaam. Volgens Fukuyama is het Confucianisme ook een goede voedingsbodem voor democratie.
Ten slotte om David gerust te stellen: alle moraal wordt door mensen gemaakt en komt dus niet van God. De evolutie bevordert ook het samenleven in groepen omdat dan de kans op overleving het grootst is. Egoisme kan dus worden tegengegaan op basis van een menselijke moraal en zelfs op basis van evolutie.
En geheel ten slotte: een goede liberaal gunt ieder zijn eigen metafysica zolang de rechtsstaat maar niet in het geding komt.
De belangrijkste deugd volgens Confucius is nederigheid, dat lijkt me toch niet de beste voedingsbodem voor een democratie. Stel je bijvoorbeeld maar eens voor dat ze in Iran nu nederig zouden zijn. En ook in het land waar confucianisme een van de belangrijkste filosofieën is (China), is er niet echt te spreken van een democratie. Ik denk overigens dat een erg liberale interpretatie van de islam mogelijk is en ben het ook volledig eens met je laatste regel. Ik vind het wel onnodig om te zeggen dat het christendom ‘zo gek nog niet’ is, omdat het ook kwalijke kanten kent, zeker als je naar de geschiedenis kijkt. De goede aspecten van het christendom zoals vergevingsgezindheid zou je ook los van het christendom kunnen beargumenteren.
@Wouter
Natuurlijk, vergevingsgezindheid kun je perfect op seculiere gronden tot deugd verheffen. Maar mensen zijn niet rationeel. Vaak moeten ze op irrationele wijze tot rationele principes komen. Probleem is dat buiten het Westen die ‘irrationele wijzen’ (dus de culturen en godsdiensten) niet tot het rationele principe van vergevingsgezindheid leiden.
Waarom nou de kwade kanten van het christendom benadrukken? Het is zonneklaar dat het christendom (of in ieder geval haar aanhangers) kwaads heeft aangericht. Zo heeft antisemitisme (deels) christelijke wortels. Maar over het geheel gezien is de christelijke religie beter dan die van bijv. de islamieten. Het christendom benadrukt liefde, islam onderwerping. Het christendom geeft ruimte voor persoonlijk geloof (waar vrijheid uit voortkomt), het islam legt een strenge wet op. Und so weiter.
Uiteindelijk gaat het er niet om wat er in de boeken staat, maar hoe gelovigen dat naar hun eigen bestwil interpreteren.
Ik ben er van overtuigd dat een beetje doorgewinterd religieus leider in staat is om bv. Ghandi’s pacifisme om te buigen in een gewelddadige doctrine, net zoals dat met het christendom is gebeurd.
En is verbanden aanwijzen tussen protestantisme en handelskapitalisme en democratie niet heel erg “max Weber”
en is diens “protestant work ethic” niet heel erg achterhaald?
@Rutger,
Als mensen niet rationeel zijn, hoe verdedig jij dan de democratie? Het is toch enorm onverantwoordelijk om irrationele wezens te laten beslissen? En als jij een mens bent hoe weet je dan dat jij wel rationeel bent en dat het niet zo is dat jij door je irrationaliteit denkt dat je rationeel bent. Ik ben het niet met je eens dat het christendom beter is dan de islam omdat het sowieso om de interpretatie gaat en er zijn islaminterpretaties die wenselijker zijn voor de samenleving dan bepaalde christendominterpretaties. We zouden moeten kijken waarom mensen geloven of orthodox zijn, dan zie je dat dat vooral uit vrees en onzekerheid komt. Je moet dus die onzekerheid en vrees wegnemen door bijvoorbeeld mensen meer economische zekerheid te geven of om het makkelijker te maken voor mensen om zich te laten scholen.
Democratie werd inderdaad mogelijk door het Christendom, maar niet in het minst vanwege de ‘schuld en boete cultuur’: Enerzijds is democratie mogelijk omdat de mens beelddrager Gods is, maar anderzijds is democratie noodzakelijk juist omdat de mens gevallen is! (En we weten toch allemaal dat het een beter middel is ter controle dan ter verkiezing van de meest wijze machtdragers?)
Daarbij is schuld en boete noodzakelijk voor vergeving. En voelt het niet krom om het Christendom de ‘schuld’ van allerlei kwalijks toe te dichten en tegelijk moeilijk te doen over hoe het ons op onze schuld wijst..? Hoe zat het ook alweer met het gooien van de eerste steen?