Hadden de Europese Leiders die de euro invoerden maar naar economen geluisterd!

De relatie politiek en wetenschap is ongemakkelijk. Politici gebruiken graag onderzoeksresultaten om hun beleid te rechtvaardigen. En wetenschappers genieten ervan als hun naam in het politieke debat wordt genoemd. Het is dan natuurlijk wel cruciaal dat onderzoeksresultaten niet worden misbruikt voor politieke doeleinden.

Max Weber wees er al op dat wetenschappers iets kunnen zeggen over de effectiviteit van de middelen die politici zouden kunnen inzetten om hun politieke doelen te verwezenlijken. Wetenschappers kunnen echter niets zeggen over doelen en waarden. Over middelen kan men immers spreken in rationele termen maar dat kan niet indien het doelen of waarden betreft. Wetenschappers kunnen wel de gevolgen van een beleid dat politici als rechtvaardig ervaren in kaart brengen. Maar zij kunnen niets zeggen over de waarde rechtvaardigheid zelf. Met andere woorden de stap van Sein (het zijn), bij uitstek het domein van wetenschappelijk onderzoek, naar Sollen (hoe de wereld zou moeten zijn) kan wetenschappelijk niet worden gemaakt. Waarden en doelen zijn het terrein van de politiek.

Tegen deze terechte scherpe scheiding van wetenschap en politiek wordt vaak gezondigd. Sociaal wetenschappelijk onderzoek is soms bewust of onbewust gekleurd door waarden. Onderzoek naar de staat van de multiculturele samenleving wordt bijvoorbeeld soms gekleurd door de wens dat culturen goed in staat zijn om vreedzaam samen te leven. Dat is echter lang niet altijd het geval.

Politici maken het nog veel bonter. Zij schermen met dikke onderzoeksrapporten ter ondersteuning van niet alleen de gewenste gevolgen van hun beleid maar ook de waarden die eraan ten grondslag liggen. En dat laatste is onzin. Wetenschap is geen theologie.

De totstandkoming van de euro is een prachtig voorbeeld van hoe politici wetenschappelijk onderzoek misbruiken. Politici die de invoering van de euro in de jaren negentig bepleitten winkelden selectief in de economische wetenschap. Zo werd er gezegd dat een gemeenschappelijke markt eigenlijk niet af is zonder een gemeenschappelijk munt. Een munt zou de prijstransparantie verhogen en daarmee de efficiënte van de gemeenschappelijke markt verhogen. Je zou er bijna tranen van in je ogen krijgen.

Wat die politici er echter niet bij zeiden was dat economen er ook op gewezen hadden dat de invoering van de euro en dus het opgeven van de mogelijkheid van devaluatie wel betekende dat staten die economisch uit de pas liepen hun loonniveau zouden moeten verlagen teneinde hun concurrentiekracht te verbeteren. Ook zou er sprake moeten zijn van hoge arbeidsmobiliteit opdat werklozen van het ene land zouden kunnen werken in een ander land waar wel werk was. Aangezien de arbeidsmobiliteit tegen zou kunnen vallen en lonen maar moeilijk dalen was een herverdelingsmechanisme tussen rijke en arme gebieden onvermijdelijk.

Ondanks de lage arbeidsmobiliteit, de verstarde arbeidsmarkten en het ontbreken van een herverdelingsmechanisme werd de euro vrolijk ingevoerd. Parijs wilde perse de macht van de Bundesbank breken en Bonn was bereid de Duitse mark op te geven in ruil voor de Duitse eenwording.

Dat moest dus wel misgaan. En dat ging het ook. Dankzij de euro genoten de Zuidelijke lidstaten van een lage rente waardoor de druk om te hervormen nog minder werd. Dat ging zes jaar heel aardig totdat de bankencrisis en de Griekse oplichterij de weeffouten van de euro ongenadig aan het licht brachten.

En daar zitten we nu. Het is makkelijk om een deficiënte monetaire unie in te voeren maar het is ongemeen lastig en kostbaar om de weeffouten in een later stadium te herstellen. Zelden werd door de samenleving zo’n hoge prijs betaald voor het veronachtzamen door politici van wetenschappelijke adviezen.

3 thoughts on “Hadden de Europese Leiders die de euro invoerden maar naar economen geluisterd!

  1. Zeer geachte heer Boekestijn. Het is altijd een plezierig moment U te zien(Business-class)en te beluisteren wat U, in uitstekend Nederlands, te melden heeft. Vooral de wijze waarop en in taalgebruik, vergelijk ik U met Prof. dr. Jaap Van Duyn, columnist in de Telegraaf.
    Ook U bepekt zich tot de feiten in juiste volgorde en Uw mening past uitstekend bij mijn “attitude” ten aanzien van de politiek en politici in het bijzonder. Ik heb ook een artikel op mijn website geplaatst over de Euro en het gedrag van politici. Ik ben “helaas” wat agressiever maar ik blijf wel achterwege met invectieven of beschuldigingen, net als U dat doet, blijf ook ik beschaafd. Het artikel ” Fantasten in Functie” moet U maar eens bij gelegenheid lezen. De inhoud daarvan heeft dezelfde portee als Uw artikel. Maar, wat nu zo jammer is……. het help allemaal niets, hoe goed de adviezen aan politici ook zijn. Prof.dr. de Haan uit Lettelbert heeft reeds vóór de invoering van de Euro gewezen op het feit dat Griekenland niet tot de Unie moet worden toegelaten.Het is toch gebeurd.
    Mevr. Kroes, Europees commissaris, verklaarde keihard voor de TV dat Griekenland ook uit militair strategisch oogpunt bij de Euro- Unie moet komen. Nu we zien het, het is een grote bende en velen zijn nu spaargeld kwijt en de situatie in Europa is bijna onbeheersbaar.
    De mateloze ellende is dus ontstaan uit politieke ambities die op drijfzand steunen. Nu uit de modder komen is uiterst kostbaar.
    Ook ik heb geen “Glazen bol”, maar mijn verontwaardiging is groot over zoveel dromers die Europah, voor een aanzienlijk aantal mensen, tot een hel hebben gemaakt. Vriendelijke groeten, http://www.argirbes.nl
    Een antwoord is niet nodig.

  2. De scheiding tussen politiek en wetenschap lijkt op het eerste gezicht houvast te geven om de lezer te helpen bij de vraag of “politieke leiders” naar de wetenschappers (economen) hadden moeten luisteren. De econommisch geschoolde academicus zal direct het hoofdstuk over normatieve en positieve economie herinneren.
    Het punt is echter dat “de econoom” niet alleen niet bestaat en dus niet kan waarschuwen, maar dat “de econoom” zelf ook niet waardevrij is. De pure wetenschapper bestaat al lang niet meer, als deze al bestaan heeft.

  3. “Volgens EU-commissaris Viviane Reding is uitkeringstoerisme onderdeel van het Europees recht op vrije verplaatsing en daarom niet onderhandelbaar”.

    “Ondanks een gezamenlijk protest van Duitsland, Nederland, Oostenrijk en Groot Brittannië wil de Europese Commissie burgers van alle lidstaten meer rechten geven om een uitkering in een ander land aan te vragen. Dit zal het uitkeringstoerisme naar Noord Europa bevorderen en de druk op het Nederlandse sociale stelsel verder verhogen. Duitsland kampt nu al met compleet uit de hand lopend uitkeringstoerisme: het aantal werkloze Oost- en Zuid Europeanen dat naar Duitsland kwam steeg in één jaar tijd met vele tientallen procenten”.

    Bovenstaande alinea’s is mij toegezonden en vertaald uit het Duits.
    Dat politici niet hebben geluisterd naar economen is in feite de arrogantie van de macht, ongeacht de consequenties die bepaalde besluiten een onomkeerbaar feit in luiden. Nu EU-commissaris Viviane Reding een soort “uitkeringstoerisme” wil introduceren betekent dit dat de Noordelijke staten, die zijn immers veel rijker dan de Zuidelijke staten,een stroom van uitkeringsaanvragen te wachten staat uit Spanje, Portugal, Cyprus,Slovenië,Slowakije en Spanje. De armoede stijgt in die landen met enkele procenten per jaar en de werkgelegenheid is dramatisch verslechterd zodat een economische groei bijna niet meer mogelijk is, terwijl politici nog steeds economische groei als doelstelling hanteren. Mijn conclusie is dan: als de economische groei mogelijkheden uitgeput zijn en de werkgeklegenheid nog meer afneemt, en dus de werloosheid stijgt, zal de vraag op een uitkering ook toenemen en daardoor andere landen worden belast om hun spaarpot leeg te maken of de pensioenen te verlagen ten gunste van de Zuidelijke landen.
    Als Vivian Reding nu naar economen luistert zal ze merken dat haar voorstel onuitvoerbaasr is. De Noordelijke landen zullen dat NIET accepteren. Het op drijfzand gebaseerde voorstel is als van een Abderiet afkomstig. Ziedaar waarom pilitici NIET luisteren naar economen.
    Hun ambities overstijgen de realiteit, dat is door de invoering van de Euro inmiddels bewezen.Dat nu ook de heer Boekenstein de mogelijkheid van een Noordelijke kennelijk als optie lanceerde bij Harry Mens, 12-5-2013, betekent dus dat de seperatieve ontwikkeling, noord en zuid, al breed ter discussie staat als uitvlucht naar stabiliteit en het behoud van de welvaart in de Noordelijke staten. Ik denk zelfs dat er geen andere uitkomst meer mogelijk is. Vivian Reding heeft met haar melding alleen maar de toon van de discussie verscherpt zodat de scheiding van staten spoedig een feit zal zijn: dat komt er van als je niet naar economen luistert.

Leave a Reply