Waarschuwingsschoten

Iedereen die denkt dat de crisis in de Europese Unie voorbij is werd vorige week hardhandig wakker geschud. De uitspraak van het Duits Constitutioneel Hof dat de monetaire bazooka van de ECB in strijd is met de Europese verdragen zal vermoedelijk niet worden bevestigd door het Europees Hof van Justitie. Indien dat het geval is zullen de zorgen van Duitse burgers over monetaire krachtpatserij alleen maar toenemen. Ook legden de officiële reacties op de uitslag van het Zwitserse referendum genadeloos bloot dat beleidsmakers in de EU eveneens veel lichtzinniger denken over immigratie dan burgers.

De relatieve rust waar de eurozone zich in bevindt kan niet het gevolg zijn van nieuwe voorstellen als lidstaatcontracten of  begrotingstsaren omdat de effectiviteit daarvan nog moet worden getest. Het kan ook niet het gevolg zijn van de hervormingsijver in Frankrijk en Italië want die is er niet. De rust is het gevolg van de uitspraak van de president van de ECB Draghi in de zomer van 2012 dat hij ‘alles zal doen om de euro te redden’. Hij bedacht een monetaire bazooka die  de ECB onder bepaalde voorwaarden toestaat staatsobligaties van een lidstaat op te kopen. Dit wapen was zo imponerend dat het niet eens hoefde te worden ingezet om de rente in de zwakke landen te doen dalen.

Helaas is het nu precies dit succesvolle programma dat door het Constitutioneel Hof in Karlsruhe wordt bedreigd. Het Hof oordeelt dat de bazooka niet alleen strijdig is met de Duitse grondwet maar ook met het mandaat van de ECB maar ook en de Europese verdragen. Dat laatste moet nu worden vastgesteld door het Europees Hof van Justitie in Luxemburg.

Indien het Europees Hof het eens zou zijn met Karslruhe raakt Draghi misschien zijn bazooka kwijt en zullen de markten weer nerveus worden. Indien het Hof echter tot de conclusie komt dat de bazooka verenigbaar is met het mandaat van de ECB is het nog steeds wel in strijd met de Duitse grondwet. Dat zou ertoe kunnen leiden dat  de Duitse regering gedwongen wordt om uit het programma te stappen. Aangezien Europese steun zonder Berlijn minder indruk maakt zullen markten daarop reageren. Ook als het Europees Hof de beslissing voor zich uitschuift zal er jarenlang onzekerheid bestaan over de bazooka en dat zullen de markten ongetwijfeld gaan testen.

Er zijn dus twee gerenommeerde Duitse instituties, de Bundesbank die vanaf het begin de bazooka bekritiseerde, en het Constitutioneel Hof, die het beleid van de ECB afwijzen. Hoe kan een muntunie overleven als het belangrijkste land het beleid van de ECB afwijst?

Karslruhe probeert nu om via juridische weg een beter fundament voor de euro af te dwingen. Dat is winst omdat handhaving van de bazooka de prikkel voor de zwakke landen om hun economieën te hervormen vermindert. Kan de onvolkomen muntunie echter wel overleven zonder bazooka?

Ook de krampachtige reactie op de uitslag van het immigratie referendum in Zwitserland voorspelt zwaar weer. Maar liefst een kwart van de Zwitserse bevolking is van buitenlandse afkomst. Zwitserland is geen lid van de EU maar heeft wel met bilaterale verdragen de vrijheden van kapitaal, personen, goederen en diensten vastgelegd.

De Zwitserse industrie is door de geringe omvang afhankelijk van kennismigranten maar door de crisis in de EU melden zich de laatste jaren ook lager opgeleide EU burgers die niet altijd een baan vinden en uitkeringen genieten. Zwitserland had al quota ingevoerd maar de uitslag van het referendum betekent dat EU burgers in Zwitserland nog meer achtergesteld gaan worden. Zo zullen EU burgers vermoedelijk geen beroep kunnen doen op uitkeringen.

Hoewel Brussel dondersgoed weet dat immigratie de verzorgingsstaat ondermijnt schreeuwt het moord en brand en dreigt de import uit Zwitserland in te perken. Dat is onverstandig omdat Zwitserland transitrechten kan beperken. Het is ook hypocriet want landen als Duitsland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk, waar de werkloosheid veel hoger is, zouden het liefst zelf ook immigratie beperken. De CSU in Duitsland bijvoorbeeld hanteert de slogan ‘Wie bedriegt kan opstappen’. De partij wil uitkeringsfraudeurs uitwijzen.

Brussel vreest dat meegaandheid t.a.v. Bern gevolgen heeft voor de heronderhandelingen met Londen dat eveneens minder regels wil. Indien de Europese en nationale beleidsmakers zich echter niet verdiepen in de bezwaren van Europese burgers tegen onbeperkte immigratie en een transferunie zal er nooit een duurzamer fundament worden gevonden voor het Europese project.

 

 

 

 

Leave a Reply