Nieuw Moreel PeilSchuldvraag

Is corona de schuld van China of onszelf? ‘Jouw zucht naar een iPhone vergroot het gevaar op een pandemie’

Wat is goed handelen? In de rubriek Nieuw Moreel Peil (NMP) onderzoekt Peter Henk Steenhuis telkens samen met een deskundige ethische vragen uit het coronatijdperk. Vandaag: Wie is de schuldige? Peter Henk Steenhuis 30 april 2020, 13:05

Of het nu komt door markten met wilde dieren of doordat er een virus uit een laboratorium is ontsnapt, Chinezen krijgen hoe dan ook de schuld van deze crisis. Betekent dit boontje komt om zijn loontje? En is ons Nieuw Moreel Peil (NMP): Europa moet geen spullen meer uit China kopen, en de productie ervan terughalen?

“De Chinezen krijgen misschien de schuld”, zegt voormalig politicus en historicus Arend Jan Boekestijn, “maar we dragen allemaal schuld. Om drie redenen. Een: we reizen en handelen steeds meer, allemaal. Twee: Nederland barst van de kippen, de varkens en de koeien. Ook in Nederland kennen wij dus het gevaar van zoönose, dat ziektes overgaan van dier op mens. Denk aan de varkenspest, alleen is het virus dat die ziekte veroorzaakt voor de mens ongevaarlijk. Maar de megabedrijven, megastallen en varkensflats die vooral in Brabant staan, zijn levensgevaarlijk.”

Boontje komt niet om zijn loontje

“Het klink misschien cru, maar de derde reden van onze schuld betreft de kinderen die we krijgen, sommigen van ons wel heel veel. We hebben nu 7,7 miljard mensen, die allemaal willen consumeren. Daardoor komen we steeds dichter op de wilde dieren te zitten. Zo is voor de productie van iPhones kobalt nodig, dat in mijnen in de jungle van Democratische Republiek Congo wordt gedolven. De mijnwerkers zitten daar tussen de wilde dieren, en eten behalve rijst allerlei bush meat. Daar in de jungle springt een virus makkelijker over van dier naar mens. Jouw onschuldige drift naar zo’n iPhone vergroot het gevaar op een pandemie. Er zijn nog zo’n 1,7 miljoen virussen onder wilde dieren. Het kleine deel daarvan dat schadelijk is voor de mens, leidt ongetwijfeld tot nieuwe pandemieën.

“Het is hypocriet de Chinezen de schuld van deze pandemie te geven. Boontje komt niet om zijn loontje. Toch denk ik – ook als liberaal – dat we de globalisering moeten verminderen. Gelijk een kanttekening: als je de globalisering vermindert, kost dat welvaart. Nog even over die iPhone: laat je die in Europa tegen Europese lonen maken, dan kost hij 8000 euro en wordt hij voor tallozen onbereikbaar. Maar voor onze medicijnen zijn we te veel van India en China afhankelijk, je kunt geen paracetamol meer kopen die in Europa wordt geproduceerd. Daar komt bij dat Europeanen alleen in China kunnen investeren als ze een joint venture aangaan met een Chinese partner. Je levert een deel van de winst in en ze jatten al je patenten. Terwijl China bij ons alles opkoopt.”

Eénkindpolitiek en vliegtax

“Beter dan de Chinezen de schuld te geven en te boycotten, is de virussen in kaart te brengen, en te kijken welke schadelijk zijn of niet. Minder vlees eten draagt bij aan de oplossing, net als onderzoeken of we op vrijwillige basis een soort éénkindpolitiek kunnen invoeren. En een vliegtax. Maar nu komen we in de ellende terecht, want dit soort maatregelen werkt alleen mondiaal. Dat is geen rechts praatje. Als wij zo’n tax voor Europa invoeren en de rest van de wereld doet dat niet, dan zijn onze ondernemers de klos. Hetzelfde geldt voor de belastingontwijking van multinationals, die ook makkelijk uitwijken naar een ander continent. De schaal van onze problemen is mondiaal, maar de natiestaten zijn lokaal. Dat botst. Daarom is de nadruk die Baudet legt op soevereiniteit van de natiestaten een doodlopende weg. We hebben juist meer internationale samenwerking nodig.

“Laten we in plaats van de Chinezen de schuld te geven naar onszelf kijken en beseffen dat alleen een zekere vorm van wereldregering de huidige problemen kan bestrijden. Misschien dat de virusbestrijding ons op het goede spoor zet, want met een nationale aanpak gaan we het niet redden.”

Arend Jan Boekestijn is verbonden aan de vakgroep geschiedenis van de Universiteit Utrecht. In de rubriek Nieuw Moreel Peil (NMP) stelt filosofieredacteur Peter Henk Steenhuis allerhande ethische vraagstukken aan de kaak die tijdens de coronacrisis opborrelen