Vandaag informeerde de minister president de Kamer dat er op de top in Brussel vier dingen moeten gebeuren: de Griekse schuld moet houdbaar gemaakt worden, het noodfonds EFSF moet krachtiger worden, de handhaving van de begrotingsregels moet strenger worden en banken moeten van voldoende kapitaal worden voorzien. Het simpele feit dat er over al deze onderwerpen meningsverschillen bestaan die voorkomen uit divergerende belangen maakt de kans van slagen niet erg groot. Ik zou er de volgende kanttekeningen bij willen maken:
1. Houdbaar maken voor de Griekse schuld
Het oude pakket repte over een afwaardering van 21% en een vrijwillige bijdrage van de private partijen. Nu wordt er gesproken over 60% maar zowel dit percentage als de kwestie van een verplichte bijdrage lagen gisteravond weer op tafel. De ECB is nog steeds als de dood dat een verplichte bijdrage van banken de dominostenen in beweging zal brengen. Afwaardering betekent natuurlijk ook dat al die Griekse obligaties in handen van de ECB minder waard worden.
2. Verhoging van het noodfonds
Er zijn gisteren geen signalen verzonden waaruit zou blijken dat de Europese onderhandelaars het pad van de obligatieverzekering hebben verlaten. Dat doen zij omdat hierdoor de directe bijdrage aan het noodfonds beperkt blijft maar de garanties en de risico’s worden navenant groter en het lijkt angstaanjagend veel op de verzekeringen in de VS die de crisis daar alleen maar verdiept hebben. Op dit punt zou ik graag een goede technische analyse willen horen.
Merkel gaat vandaag eerst langs bij de Bondsdag die zal moeten instemmen om het noodfonds met extra geleend geld te laten werken waardoor het EFSF over meer dan 1000 miljard zal beschikken. Dat is spannend omdat juist in coalitiekring CDU en FDP zich dissidenten bevinden. Merkel wil niet afhankelijk zijn van de oppositie, die net als in Nl wel de plannen steunt, omdat dan haar positie ernstig zal verzwakken.
3. Strengere handhaving van de begrotingsregels
Hier zit de devil in the detail. In plaats van het woord EU begrotingscommissaris wordt er nu gesproken over strengere begrotingsregels. Plasterk nam die formulering ook over tijdens het kamerdebat en zijn optreden in Nieuwsuur. Deze semantische truc kan maar op 1 ding duiden. De Nederlandse diplomaten hebben het kabinet luid en duidelijk gemaakt dat er geen kans is dat het idee van een EU begrotingscommissaris op korte termijn te verwezenlijken is. Vandaar de nieuwe term: begrotingsregels. Op deze wijze voorkomt het kabinet een nieuwe zwarte maandag zoals tijdens het Verdrag van Maastricht. Heel verstandig!
4. Herkapitalisatie van de banken
Er wordt nog steeds gesproken over 108 miljard hetgeen vermoedelijk te weinig is. Morgan Stanley heeft een berekening gemaakt waar dat bedrag heen zou gaan:
Waar de 108 miljard precies heen zal gaan weten wij pas na woensdag als de 27 EU landen en de 17 eurolanden hun ei hebben gelegd. Belangrijk is natuurlijk ook de vuurkracht van het noodfonds. Het extra kapitaal is nodig om zeker te stellen dat de banken de verliezen van een afwaardering van Griekse en andere CLUB MED schulden kunnen dragen. Het ligt voor de hand dat elke bank met een kapitaal ratio onder de 9% geen dividend of bonussen meer mag uitkeren totdat zij geherkapitaliseerd zijn.
Franse banken hebben 12,8 miljard nodig, meer dus dan de 10 miljard waar Christian Noyer van de Franse centrale Bank over repte. Duitse banken hebben 5,5 miljard nodig een bedrag waar Merkel niet van wakker hoeft te liggen. Britse banken hebben geen extra geld nodig inclusief de Bailed-out Royal Bank of Schotland en de Lloyds Banking Group. Griekse banken krijgen daar een veelvoud van. Volgens Thomas Huertas de oud Financial Services regulator van de European Banking Autority vertelde Newsnight maandag dat de 60% haircut bovenal Griekse en Cypriotische banken bedreigen. Zij zullen ongetwijfeld worden genationaliseerd. Bijna eenderde van de 347 miljard euro aan Griekse obligaties is in Griekse handen. De Brusselse onderhandelingen gaan niet over de totale Griekse staatsschuld van 347 miljard euro. De noodleningen van de eurozone, de ECB en IMF, eenderde van het totaal zijn uitgezonderd. Gevolg is dat 70 miljard op balans van Griekse en Cypriotische banken bedreigd worden. Er zit ook nog eens 26 miljard bij Griekse pensioenfondsen en verzekeraars. Een grote, niet vrijwillige afschrijving kan leiden tot totale ineenstorting van de lokale bankensector. Ombanken overeidn te houden zal Griekse overheid weer opnieuw bij Europa ,oeten lenen. Een 60% haircut leidt zo tot slechts 20 % schuldvermindering en misschien wel nationalisering van vrijwel alle Griekse banken. Overigens waren de Griekse banken niet schuldig aan de ellende dat was de Griekse politiek.
Het bedrag dat belastingbetalers moeten betalen, en staatssteunregels in het geding komen!, hangt af van het tijdpad dat banken wordt gegund. Het plan is om de banken eerst zelf geld te laten zoeken, dan steun nationale regering en dan het EFSF als lender of the last resort. Indien banken negen maanden wordt gegeven dan wordt de belastingbetaler misschien een beetje ontzien omdat dan hun balans kunnen oppoetsen en risicovolle assets kunnen verkopen. Is daar echter een koper voor te vinden? De ellende is natuurlijk ook dat dit proces gepaard gaat met een contractie van krediet terwijl alom de gebrekkige Europese economieen om geld zitten te springen.
Italiaanse bezuinigingen stellen niets voor
Gisteren kwam het Italiaanse kabinet na lang vergaderen met het volgende pakket: Italië: vrije vestiging kappers en schoonheidsspecialisten, WAO uitkering verlagen en belastingamnestie. Dat is dus duidelijk onvoldoende. De belastingamnestie zal belastingontduiking eerder aanmoedigen dan afremmen. Belangrijker nog is dat het pakket om de hete brij heen danst: er zitten geen pensioenhervormingen, flexibilisering van de arbeidsmarkt, bestrijding van belastingontduiking en afslanking van de groteske Italiaanse staatsbureaucratie in.
Het Italiaanse onvermogen om te hervormen komt voort uit de politieke situatie. Berlusconi’s coalitie partner de Lega di Nord eist dat werknemers in de Noordelijke industrie na 40 jaar met pensioen mogen gaan. Bossi ligt dwars, een verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar zit er niet in. Bossi liet het eerste kabinet Berlusconi in 1994 al vallen op de pensioenkwestie.
De strapatsen van Berlusconi verdienen ook geen schoonheidsprijs. Volgens de FT heeft Merkel de Italiaanse president Giorgio Napolitana gebeld met de vraag of Berlusconi wel de juiste man was om de vereiste maatregelen te nemen. Zo’n stap is natuurlijk ongehoord in het diplomatieke verkeer en verraadt dus hoezeer Merkozy met Berlusconi in hun maag zitten. Overigens betekent de val van Berlusconi niet dat er wel zaken kunnen worden gedaan. De linkse oppositie is te verdeeld om echt een vuist te maken en staat al helemaal niet te springen om de verzorgingsstaat af te slanken. Een zakenkabinet zou helpen.
Italië is overigens niet in alle opzichten hopeloos. De staatsschuld is hoog (120%) maar de burgers rijk en spaarzaam. De Japanse schuld is bijna het dubbele van de Italiaanse! Japan zal echter ook binnen afzienbare tijden in grote problemen komen. Het land heeft een sterke industrie en exportsector. Er hoeven in Italië geen banken te worden gered, hoewel Italiaanse banken ook Griekse en Spaanse schuldpapieren bezitten.
Al met al staan de Europese leiders morgen voor de onmogelijke opdracht om onverzoenbare belangentegenstellingen te overbruggen. Groot probleem is dat ook de interventies van de ECB, die eigenlijk als lender of last resort optreedt, de Europese leiders ook een excuus geven om de zaak voor zich uit te schuiven. Wij leven in de eeuw van het moreel risico op alle niveaus. Dat alles neemt niet weg dat de complexiteit van een afwaardering, herkapitalisatie en verhoging van het noodfonds zeer groot is. Laten wij dit blog dan ook besluiten met de wijze woorden van Merkel: ‘Wir bewegen uns im Gebiet wo wir allen Neuland beschreiten’.
Commentaar wordt, zoals altijd, zeer op prijs gesteld!
De volgende testcase voor de macht/onmacht van de Europolitiek kunnen de financiële markten dus direct aflezen aan hoe kordaat men het nieuwe Italië probleem weet te tacklen. Is men in staat om met de Italianen de deal te maken dat ze 1 jaar de tijd hebben om een begrotingstekort <3% te realisren en anders dan de Euro zullen verlaten.
Verneem zojuist het gerucht dat Berlusconi rond jaarwisseling zal vertrekken en verkiezingen gaat uitschrijven. Eurotop mag zich daar niet door laten bedwelmen; harde aanpak nu blijft noodzakelijk.
Ik zou een verdere Europese integratie prima vinden, mits met goede en controleerbare afspraken. Terug naar nationalisme is een gruwel. Dus wat mij betreft nog steeds: Europa JA!
“WIR BEWEGEN UNS IM GEBIET WO WIR ALLEN NEULAND BESCHREITEN” in plaats daarvan zou je ook kunnen zeggen dat er juist nieuwe ideeen ontbreken en dat verworven wijsheden zijn verworpen bij vormen van ECB. Een crisis zoals deze is niet de eerste, in vorm misschien oppervlakkig anders maar in mechanisme duidelijk herkenbaar. We weten hoe allerlei zaken die we nu zien te herkennen schaduw bankieren, bankruns, etc en we weten ook uit de geschiedenis wat we er tegen kunnen doen. Centrale banken hebben in de geschiedenis altijd een breder mandaat gehad. Er is wel meer dan inflatie targeting radicalisme.
Oh ja en bovendien. Hefbomen zijn niet zonder risico. Sterker nog juist als je het gehefboomde fonds nodig hebt – namelijk bij een liquiditeits crisis – zal het de risico’s van garantie verstrekkers heel duidelijk maken. Waarom niet heel snel in het geniep federaliseren van Europa. Kun je al die creatieve kansloze truuks achter wege laten, immers voor het electoraat maakt het toch al niet meer uit. Ik ga er niet vanuit dat merkel of Sarkozy nog verwacht een electoraat te hebben puur en alleen omdat er nu crisis, handen-in-het-haar vermijdende paniek, wat dachten ze dat ze nog kans hadden in het stemhokje?
Men is zo erg in paniek dat men niet in staat lijkt de belangen met een koel hoofd af te wegen, snel te schakelen en handelen. En misschien daarna pas praten? Want het toneelspelletje nu doet weinig vertrouwen opwekken.
Ons financiele systeem is doordrenkt van wantrouwen. Banken vertrouwen elkaar totaal niet, lenen niets aan elkaar uit. Houders van bankobligaties eisen hogere rente. De aandeelhouders waarderen de waarde van banken flink af, dwz hun koers is laag omdat er veel wordt verkocht. Amerikaanse banken trekken hun handen af van Europese banken (handjevoo, Franse banken en ook van de Deutche bank). Tekortlanden raken hun obligaties aan de straatstenen niet meer kwijt, dus moet de ECB maar dat eventjes doen. De ECB wil het ESFS omdat die ook niet langer met die hete aardappels wil blijven zitten. Ja een crediet crisis is een vertrouwens crisis. Dan helpt het niet echt om als Europolitici heel hard te schreeuwen dat je eensgezind bent, dat er een oplossing voor alle problemen komt op een bepaalde datum en je dan weer terug te trekken.
En ja het is compleet gerechtvaardigd dat kapitaalmakrket Europese staatsobligaties van de hand doen, 20% verzekeringen zijn te laag voor landen die boven de 50% moeten herstructureren. De grootste schertsvertoning is dat voor een piep economietje als Griekenland 2 jaar moeite nodig is, alles te traag en te weinig. Er is nog steeds geen goede oplossing. Men wil tijd kopen, maar men verspilt die tijd met lipservice, maar de mogelijke oplossingen worden steeds van mindere kwaliteit (en voor een veel hogere prijs). Wie serieus had verwacht dat er vandaag een oplossing was gekomen, die heeft het nog steeds niet begrepen. De rek is er zo goed als uit, het is of integreren of desintegreren. De rest is tijd rekken, waarvoor de hogere kosten zijn voor de burgers. Geen verdienste van deze poltici.
Hoi, gruwelijke website heb je! Ik kom zeker terug voor meer leesvoer, heb je net opgeslagen in mijn favorieten. Je staat trouwens met dit bericht op de eerste pagina van Bing!
Goeiedag, ik vind dat je een betere website hebt met goede informatie, ga zo door! Wist je trouwens dat ik dit bericht heb gevonden op de eerste pagina van Bing? Vreemd genoeg kan ik alleen het keyword niet meer zien waarmee ik je gevonden hebt!
Hallo, ik bezoek je blog nu al een tijdje en ik vind je grafische elementen goed. Heeft verder weinig te maken met het bovenstaand bericht, maar dat wou ik even kwijt. Ga zo door met je blog!!
Hoi, ik heb je artikel met plezier doorgenomen! ik kom zeker een keer terug. Ik heb het artikel ‘Wir bewegen uns im Gebiet wo wir allen Neuland beschreiten’. Arend Jan Boekestijn / Lezing, Dagvoorzitter verstuurd naar al mijn volgers op mijn twitter account! Doei!
Hallo, Bedankt voor dit artikel, ik heb er veel aan gehad! Ik heb het bericht “‘Wir bewegen uns im Gebiet wo wir allen Neuland beschreiten’. Arend Jan Boekestijn / Lezing, Dagvoorzitter” ook gedeeld met mijn peoples op mijn twitter account!