Guantanamo blijft een groot probleem. Indien gevangenen niet worden beschouwd als lawful combattants maar als unlawful non combattants, oftewel terroristen, dan kan men hen jarenlang opsluiten zonder vorm van proces. Het nadeel is natuurlijk dat een dergelijk aanpak weer leidt tot nieuwe terroristische acties. Guantanamo heeft menige jihadstrijder getriggered.
Aan de andere kant, stel dat we alle gevangenen beschouwen als gewone criminelen met alle rechten die daarmee gepaard gaan. Dan weten wij zeker dat veel gevangenen direct worden losgelaten bij gebrek aan bewijs. Inmiddels zijn er al veel gevangenen vrijgelaten. Wij weten ook dat een aantal van hen inmiddels weer actief zijn. Dit geldt helemaal voor de jihadisten die door de Jemenitische regering waren vastgezet en opeens weer vrij rond liepen.
Aan U de keuze. Of we kiezen voor de rechtsstaat voor iedereen en creëren daarmee een veiligheidsprobleem of we kiezen voor een voortzetting van Guantanamo en kiezen voor korte termijn veiligheid maar wellicht op lanege termijn meer onveiligheid. Ben ik even blij dat ik niet hoef te kiezen.
Zou er nieuw recht kunnen worden uitgevonden voor unlawful non combattants waar zij wel degelijk rechten bezitten maar de bewijsvoering niet zo streng hoeft te zijn als in een criminal court?
Guantanamo Bay als middel in de “oorlog tegen terrorisme” (oorlogen voer je niet met concepten, maar goed) om onze democratische rechtsstaat te behoeden voor het (zeer reëele) gevaar van de radicale islamisten is zoiets als een bos platbranden om het tegen brand te beschermen. 100% veiligheid is niet te garanderen. Als we het niet met de gebruikelijke rechtsmiddelen kunnen, dan is onze rechtsstaat blijkbaar niet zo superieur aan de Middeleeuwen als we altijd dachten. Want dat is waar Guantanamo Bay voor staat: het overboord gooien van onze uit de Renaissance en Verlichting voortvloeiende verworvenheden omdat we denken we de giftige mix van religieus fundamentalisme, tribalisme en minderwaardigheidscomplexen op geen andere wijze het hoofd kunnen bieden. Juist de VVD zou vooraan moeten staan om te voorkomen dat we onze vrijheden offeren op het altaar van schijnveiligheid. De huidige standpunten zijn helaas anders.
Het probleem ontstaat door het fenomeen Guantanamo Bay zelf. Wat is dat nou eigenlijk? Ik moet eerlijk bekennen dat ik vooraf al tegen Guantanamo Bay was en dat het feit dat ik op jouw blog wilde reageren mij ertoe zette om er eens over na te denken waarom. In een oorlogsituatie accepteren wij acties die wij normaal niet zouden tolereren. Als iemand op jou schiet, dan probeer je die persoon te doden. Dit is onze normale rechtstaat niet toegestaan. Oorlogen kennen hun eigen spelregels, het oorlogsrecht. Als een vijand zich overgeeft, dan is het niet de bedoeling dat je hem neerschiet. Als een vijand zich vermomt als een eigen soldaat dan wacht hem de doodstraf. Gevangen soldaten worden opgesloten in een kamp, het krijgsgevangenkamp. De essentie is dat dit alles zich om en nabij het oorlogsgebied afspeelt. Verder zijn wij eraan gewend dat de agressor de foute partij is. Allemaal punten die niet gelden voor Irak en voor Guantanamo Bay. Zodra zich een kamp buiten het oorlogsgebied bevind, zeg in de buurt van het thuisland van de agressor, wordt het al snel gezien als een interneringskamp zoals de Japanners en de Duitsers in de tweede wereldoorlog hanteerden. Deze associatie is niet goed. De schuldvraag in een oorlogssituatie is ook eenduidig. Jij bent een soldaat van de tegenstander en dus de vijand. Of jij hebt op mij geschoten dus de vijand. Zodra dit uit de oorlogssituatie zelf wordt weggehaald zul je deze aantijgingen moeten bewijzen! Het volgende probleem dat zich voordoet is het niet eenduidig zijn van de titel terrorist. Buiten een oorlogsgebied is dat duidelijk, de terroristen die de Twin Towers binnenvlogen waren terroristen en waren op dat gebied ook gewoon moordenaars. In een oorlogsgebied waar zijn een invasieleger zoveel mogelijk proberen dwars te zitten zijn zij volgens hun eigen wetgeving geen terroristen maar vrijheidstrijders. Als je hen oppakt en in een kamp plaats, dan kun je hen na de oorlog alleen maar vrijlaten net zoals de overige krijgsgevangenen. Het punt van Guantanamo Bay is dat deze niet de status krijgsgevangenkamp toegekend kon krijgen, vanwege de locatie en vanwege het niet vrijlaten van de gevangenen na de oorlog. Maar van misdadigers moet bewezen worden dat zij een misdaad hebben gepleegd en ook dat bleef achterwege. Een interneringskamp zoals Guantanamo Bay dus bleek te zijn past niet in de Westerse Wereld en hun democratieën. De fout zat hem dus gewoon in George Bush.