17/06 |2010

Ontwikkelingshulp maakt oorlogen korter

Ontwikkelingshulp doet weinig om corruptie in Afrikaanse landen tegen te gaan, maar maakt slecht bestuur niet nog slechter. Hulp vergroot wel de kans dat burgeroorlogen sneller worden beëindigd.

Dat blijkt uit onderzoek van de Wageningse promovenda Eleonora Nillesen. Volgens critici zou ontwikkelingshulp militaire conflicten verergeren, omdat de hulp door rebellen gezien wordt als een interessante oorlogsbuit. “Maar er blijkt geen relatie tussen hulp en het ontstaan van conflicten of oorlogen. Meer hulp vergroot juist de kans dat er een einde komt aan langdurige oorlogen”, zegt econome Nillesen, die 15 juni promoveerde aan Wageningen University.

Regeringsleger
De verklaring hiervoor kan zijn dat een gesteunde regering makkelijker compromissen kan sluiten met rebellen. “Maar waarschijnlijker is het dat de extra hulp aan landen leidt tot meer uitgaven aan het regeringsleger, waardoor die het conflict sneller kunnen beslechten. In dat geval is deze uitkomst natuurlijk minder positief, want het betekent dat een regime met geweld aan de macht blijft”, aldus Nillesen.

In haar recente rapport over ontwikkelingshulp concludeerde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid juist dat dit soort relaties eigenlijk te complex zijn om ze te kunnen meten en om er iets over te kunnen zeggen. Nillesen is het met de WRR eens dat het ingewikkelde processen zijn:  “Ik wil ook niet te veel nadruk leggen op de precieze getallen. Maar ik wil wel laten zien hoe de causale verbanden liggen.”

Corruptie
Nillesen onderzocht ook het idee dat hulp corruptie in de hand werkt. Zo stellen de Zambiaanse econome Dambisa Moyo en de Nederlandse politicus Arend Jan Boekestijn dat veel hulpgeld terechtkomt in de zakken van machthebbers. Nilessen: “Mijn onderzoek laat echter zien dat hulpgeld een positief effect heeft op de kwaliteit van bestuur. Met name corruptie neemt tijdelijk af door hulp. De impact is wel klein en na vijf jaar is er geen effect meer meetbaar. Aan de andere kant vind ik geen enkel empirisch bewijs voor het tegenovergestelde idee, namelijk dat corruptie erger wordt door hulp.”

Hoge salarissen
Nillesen verklaart de positieve relatie tussen hulp en goed bestuur vooral uit de hogere salarissen die ambtenaren krijgen. “Daardoor zijn ambtenaren minder geneigd om via andere kanalen zoals omkoperij aan geld te komen.” Een alternatieve verklaring is dat hulpbehoevende overheden weten dat goed bestuur een voorwaarde is om in de toekomst hulp te krijgen. Nillesen benadrukt wel dat het effect van hulp op het beperken van corruptie klein is.