De Eurocrisis gaat gepaard met merkwaardig marktbewegingen. Waarom zou de Oostenrijkse obligatierente oplopen terwijl dit land er eigenlijk heel goed voor staat? De Oostenrijkse staatsschuld is lager dan die van Duitsland en het land heeft een lage werkloosheid en een overschot op de lopende rekening. Vreemd.Dit soort merkwaardige bewegingen doen velen tegenwoordig twijfelen aan het rationale verwachtingen model dat de afgelopen 50 jaar regeerde. Dit model is geformuleerd door Robert E. Lucas, Jr., de meest invloedrijke econoom van de afgelopen halve eeuw. Volgens Lucas zijn economische fluctuaties niet het gevolg van rationele verwachtingen over de toekomst maar door technologische doorbraken, gewijzigd regeringsbeleid (bijv. een Tobin taks) of onverwachte monetaire expansie of extractie of in zijn Neokeynesiaanse variant: trage antwoorden op veranderende economische omstandigheden.

Dit model kan echter niet verklaren waarom ons financieel systeem nu wordt opgeblazen door spontane marktkrachten. En toch is dat gebeurd. Het rationele model kan dus naar de vuilnisbak worden verwezen.

We zullen dus een nieuwe monetaire theorie moeten bedenken of terug moeten gaan naar de pre-Lucas denkers. Het aardige is nu dat zowel Keynes, Hayek als Friedman niet geloofden in een rationeel verwachtingen model.

Keynes bijvoorbeeld geloofde helemaal niet dat investeerders op basis van gedegen kennis beslissingen konden nemen. De toekomst is altijd moeilijk te voorspelen en de beschikbare data ambigue. Volgens hem lieten ondernemers zich leiden door animal spirits: dat wil zeggen spontane reacties op nieuwe ontwikkelingen. But this could be dead wrong.

Het gevolg was dat markten onderworpen zijn aan depressies die niet vanzelf gecorrigeerd worden, dat monetair beleid daar weinig aan kan doen omdat het rentewapen bot is (soms heb je met 0% rente nog steeds een recessie), en dat er om die reden een constructieve rol voor overheden te spelen is om het investeringsdeficiet dat ondernemers laten vallen te compenseren met hogere overheidsuitgaven teneinde te depressie te lijf te gaan.

Hayek was ervan overtuigd dat prijzen ondernemers informatie geven wat zij moeten doen. In die zin geloofde Hayek in rationaliteit. Waar hij niet in geloofde was dat de staat met planning in staat zou zijn om over voldoende informatie te beschikken om de juiste investeringsbeslissing te nemen. Indien de staat dit zou doen zou uiteindelijk welvaart vernietigd worden omdat complete informatie over de complexiteit van onze economie onmogelijk was. Ondernemers maken natuurlijk ook grote fouten maar het eeuwige trial and error spel van ondernemers leiden in zijn ogen wel tot een allocatieve efficiëntie waarmee produktiemiddelen zouden worden ingezet.

Friedman nam een tussenpositie in. Hij meende dat markten wel degelijk tot monetaire chaos kon leiden. Om die reden bepleitte hij, contra Hayek, dat er wel een monetaire politiek moet worden gevoerd om dit probleem te ondervangen. Friedman moest echter niets hebben van de remedie vanKeynes dat wil zeggen fiscale expansie in de vorm van overheidsinvesteringen.

Het interessante is nu dat heel wat economen nog steeds de positie van Keynes innemen. Als economen pleiten voor een groot noodfonds of voor een fiscale unie dan is dat net als het Marshallplan een poging om met overheidsinvesteringen marktfalen te lijf te gaan. Soros, Krugman, en ten onzent een hele reeks van economen denken echt dat overheden nu geld beschikbaar moeten stellen om de Zuidelijke lidstaten de kans geven weer wat te verdienen waardoor zij hun schulden in de toekomst weer kunnen terugbetalen.

Ik twijfel daar steeds meer aan om een aantal redenen:

1. als we geld geven aan landen die te grote schulden hebben gemaakt dan vermindert dat de druk in die landen om de tering naar de nering te zetten. Keynesianen hebben te weinig oog voor moral hazard

2. Keynes werkt aardig als er nog geld is. Het geld is echter op en dan is het levensgevaarlijk om schuldenproblematiek op te lossen door nog meer schulden te maken.

3. Economen gaan voorbij aan belangrijke verschillen in de politieke cultuur van de EU lidstaten. Het is toch een beetje naïef om te denken dat wij via de ECB van Spanje, Griekenland, Italië en Portugal een Duitse soberheidspolitiek kunnen opleggen. Die cultuur is in ieder geval in die kringen niet home grown. Wat is de duurzaamheid ervan? En nog erger zal de creatie van een Duits Europa niet grote weerstanden gaan oproepen? De as Frankrijk-Duitsland ligt al in gruzelementen. De soberheidspolitiek staat in ieder geval op gespannen voet met het machtsevenwicht in Europa.

Het komt dus neer op een keuze tussen twee kwaden. Gaan we Club Med financieren en ongewild daarmee de prikkel tot hervorming verlagen of gaan we Club Med dwingen via een soberheidspolitiek tot hervormingen met als ongewild gevolg dat het hele systeem zo instabiel wordt dat de hele zaak uit elkaar klapt?

Mocht U geïnteresseerd zijn in mijn nieuwe boek dan kunt U het hier downloaden, de Ebookversie kost slechts 2,95 euro