Hoe de drie grote crises van Europa elkaar verergeren

Europa worstelt met drie crises: een imploderend Midden-Oosten, een oorlogszuchtig Rusland en een verdeelde Europese Unie (EU). Op zich is het tegelijkertijd optreden van crises niet zo bijzonder. Wat de huidige situatie echter zo gevaarlijk maakt, is dat de drie crises elkaar verergeren. 

De problemen in het Midden-Oosten, Oekraïne en de eurozone zijn verweven. De eurocrisis, de toegenomen immigratie, de terroristische aanslagen als gevolg van de oorlog in Syrië en Irak en de oorlogszucht van Poetin voeden een gevoel van onveiligheid. Juist nu er zoveel gevaren opdoemen is de EU hopeloos verdeeld. Veel Europese burgers in het Zuiden haten immers de soberheidspolitiek in de eurozone en sommigen, ook in het Noorden, verzetten zich tegen immigratie. Tegelijkertijd wordt het Russische optreden in Oekraïne verschillend beoordeeld. Het gevolg is dat de populisten in Europa sterk in opmars zijn, zowel ter linker- als ter rechterzijde.

De EU worstelt met de Russische militaire interventie in de Oekraïne. Die interventie is onaanvaardbaar omdat de Westerse orde gebaseerd is op de eerbiediging van nationale grenzen. Het Westen wil echter een directe militaire confrontatie met Rusland vermijden waardoor Rusland zijn gang kan gaan.

Over de sancties tegen Rusland is de EU eveneens verdeeld. Extreemrechts en extreemlinks in Europa hebben namelijk een zwak voor Poetin. Het Franse Front National van Marine le Pen leende zelfs miljoenen van Russische banken en kiest in de crisis in Oekraïne partij voor de Russen. De Oostenrijkse FPO doet hetzelfde. Nigel Farage van UKIP is wat gematigder.

Wie ook warme banden met Poetin onderhoudt, is de nieuwe Griekse regeringspartij Syriza dat samen met een kleine antisemitische partij het land bestiert. Maar liefst drie ministers van het huidige kabinet hebben voor hun benoeming Moskou met een bezoek vereerd. De nieuwe Griekse premier Alexis Tsipras bezocht in mei vorig jaar Moskou en was niet te beroerd om daar de Russische propaganda te herhalen dat er in Kiev alleen nazis zijn te vinden. Ook de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Nikolaos Kotzias vond het kennelijk geen probleem om de Russische esoterische filosoof Alexandr Doegin uit te nodigen voor een seminar aan de Universiteit van Piraeus in april 2013. Alexandr Doegin droomt van het “Eurazianisme” – waarin natuurlijk Rusland de baas is – en onderhoudt warme banden met Poetin. Natuurlijk wil dat niet zeggen dat Kotzias Doegins denkbeelden deelt, maar het blijft curieus dat hij hem uitnodigt om hem te laten spreken in Griekenland.

Voorts staat ook de nieuwe minister van Defensie Panos Kammenos dicht bij Poetin. De Grieks orthodoxe Kammenos is lid van de ultrarechtse anti-immigranten en antisemitische partij ANEL die deel uitmaakt van de regeringscoalitie met Syriza. Kammenos riep onlangs dat joden, boeddhisten en moslims in Griekenland geen belasting betalen.

De banden tussen de nieuwe Griekse regering en Rusland zijn interessant omdat beslissingen over een verscherping van sancties in de EU unanimiteit vereisen. Interessant genoeg heeft Athene die verscherping vorige week niet tegen gehouden. Dat zou bij verlenging misschien kunnen veranderen als de onderhandelingen met Athene vastlopen.

Hoe het ook zij het blijft ideologisch merkwaardig dat neo-marxisten als Tsipras en zijn minister van Financiën Yanis Varoufakis zo dicht tegen de staatskapitalist Poetin aanschurken. De Grieken willen misschien de band met Rusland gebruiken om hun onderhandelingspositie in de schuldenkwestie te versterken.

Ook historisch is het verklaarbaar. De Griekse communisten hebben het Winston Churchill nooit vergeven dat hij hen tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft laten vallen. Later steunden de Amerikanen de kolonels. Historisch staat Syriza dichter bij Rusland dan bij de Verenigde Staten of de EU.

Elke tegemoetkoming aan de Grieken zal het draagvlak in het noorden voor de euro ondermijnen. Als de Europese Centrale Bank echter geen kwijtschelding van de Griekse schulden toestaat, komt het zuiden in opstand. De enige oplossing lijkt looptijd van leningen weer te verlengen in ruil voor hervatting van de hervormingen. Ook dat komt neer op kwijtschelding maar dat zal categorisch ontkend worden. De Duitse Kanselier Otto von Bismarck zei het al: geloof nooit iets in de politiek totdat het officieel ontkend wordt.

 

Leave a Reply