Stel nu eens dat het 9 december of daarna wel lukt om extra steun te ruilen voor echte hervormingen in de Zuidelijke lidstaten. Zijn we dan out of the woods? Nee, dan worden de Zuidelijke lidstaten intern verscheurd door politieke conflicten die alleen maar erger worden door dictaten van de Europese Raad van regeringsleiders. Donkere wolken pakken zich samen boven Europa.

Van Duitsland wordt verwacht het verzet tegen de gemeenschappelijke leningen van landen op te geven. Schäuble wees in een interview met de Passauer Neue Presse eurobonds strikt van de hand, maar zei ook dat er een heel nieuwe situatie kan ontstaan als er regels komen voor strikte begrotingsdiscipline. Voor dat laatste zijn wijzigingen nodig van het Europees Verdrag en het lijkt mij niet voor de hand liggend dat de 17 Eurolanden het daar snel over eens worden.

Stel nu eens dat het toch op een of andere manier lukt om de uitruil tussen extra steun en daadwerkelijke hervormingen voor elkaar te krijgen. Stel bijvoorbeeld dat Geithner die de komende dagen een Europese trip gaat maken bereid is om het IMF een grotere rol te laten spelen om de ECB impasse te kunnen omzeilen. De VS heeft nog steeds een grote stem want zij hebben 17 % van de IMF aandelen. Het is niet ondenkbaar dat als de eurolanden zelf meer geld beschikbaar stellen de VS en bijv. China en Brazilië ook een duitje in het zakje willen doen. Strikt genomen is dat laatste niet nodig als de 17 Eurolanden bilaterale leningen aan het IMF verstrekken want met 390 miljoen dollar in kas sla je natuurlijk geen deuk in een pakje boter.

Stel nu eens dat aanstaande vrijdag op de top der toppen Merkel en Sarkozy inderdaad erin slagen om tot een grand bargain te komen. Merkel zal een verdragswijziging eisen en een supranationale naleving. Sarkozy zal ervoor zorgen dat die naleving niet bij Barroso komt maar bij Van Rompuy. Zoiets is denkbaar.

Met zo’n deal zou vermoedelijk ook Den Haag kunnen leven. De hoop dat de begrotingsdiscipline zou kunnen worden afgedwongen door de Europese Commissie, in Nederlandse ogen de hoedster van de belangen van de kleine lidstaten, was immers nooit realistisch.

Merkel zou ook akkoord kunnen gaan. In haar speech in de Bundestag kondigde zij geen fiscale unie aan. Zij legde uit dat de euro helaas tot stand gekomen was zonder:

1. een institutioneel kader dat convergentie afdwingt op het gebied van produktiviteit en concurrentiekracht.

2. een crisismechanisme, er is geen lender of last resort omdat er niet werd verwacht en gewenst dat de ECB iets anders zou doen dan inflatie te bestrijden. Het gevolg was dat een renteniveau wel moest leiden tot huizen bubbles in Spanje, Ierland en Griekenland. De lage rente in die landen leiden juist tot uitstel van de zo broodnodige structurele hervormingen

Heel juist Frau Dr. Merkel! Stel nu eens dat er een wonder gebeurt en Sarkozy en Merkel slagen erin om het groei en stabiliteitspact afdwingbaar te maken in ruil voor meer steun van het Noorden via het IMF. De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Aanstaande maandag ontmoeten zij elkaar en dan zou het kunnen gebeuren. Wat gebeurt er dan?

Op de korte termijn zullen de marktbewegingen wat rustiger worden. We zagen deze week al dat de Italiaanse rente onder de 7 % dook en de Spaanse rente zelfs nog veel lager. Zorgwekkend is wel dat de gecoördineerde actie van de 6 Centrale Banken nog niet heeft geleid tot meer interbancair verkeer. Banken lenen steeds meer geld bij de ECB. Het gemiddelde leenbedrag was in november 2,4 miljard euro. Afgelopen donderdag was dat opgelopen tot 8 miljard. Banken zijn zeer nerveus.

Het is echter denkbaar dat de uitruil de markten op korte termijn wat zullen kalmeren. Hoe zullen echter de Europese dictaten ontvangen worden in de straten van de Zuidelijke lidstaten? Frau Dr. Merkel zei in haar Bundestag speech dat alle aantijgingen dat Berlijn uit is op een Duits Europa absurd zijn. Stricte begrotingsregels en automatische sancties zijn goed voor iedereen schreeuwde zij bijna in de microfoon. Natuurlijk heeft Merkel gelijk dat regeringen beter geen schulden kunnen maken maar dat is het punt niet.

Het punt is dat draconische maatregelen afgedwongen door Europa en geïmplementeerd door technocraten gemakkelijk door demonstranten op democratische gronden kunnen worden geblokkeerd. Deze top-downbenadering is gedoemd te mislukken. Een regering kan alleen hervormen indien de bevolking ervan wordt overtuigd dat de crisis zo ernstig is dat er geen andere uitweg is dan snijden in het eigen vlees. Daarvoor is uitzonderlijk leiderschap nodig. Iemand als Thatcher slaagde er pas in na een winter of discontent waarin de mijnarbeiders bijna de gehele economie plat legden.

Eigenlijk kunnen deze maatregelen alleen worden geïmplementeerd als politici bereid zijn hun herverkiezing te verspelen en zelfs dan nog is er een groot gevaar op massale stakingen die alles blokkeren of vervroegde verkiezingen waarbij er weer zachte heelmeesters worden verkozen. Als vervolgens duidelijk wordt dat de Europese dictaten niet worden uitgevoerd komen de burgers in de Noordelijk lidstaten in het geweer.

Het hoge woord moet er maar uit. Het is volstrekt naïef om te denken dat Europese leiders, Europa bestaat immers uit natiestaten waarin regeringen communiceren met hun eigen electoraten, in staat zouden zijn hervormingen in de binnenlandse politiek van de 17 eurolanden af te dwingen. Het is een recept voor een catastrofe.

Ik zal U twee voorbeelden geven indien U nog niet overtuigd zou zijn. In Frankrijk volgt de marktsector, hoe gek het ook klinkt, de overheidssector. In die overheidssector zijn de vakbonden oppermachtig. Franse burgers accepteren stakingen omdat zij vinden dat de Franse staat de rechten van de ambtenaren moeten respecteren ook omdat zij in de private sector daar een voordeel bij hebben. Het is natuurlijk vreemd om te denken dat een Europees dictaat deze structuur zomaar omver zou kunnen werpen. Dat kan alleen als een uitzonderlijk getalenteerde Franse leider erin zou slagen om uit te leggen dat het land erop vooruit gaat indien de macht van de overheidsvakbonden gebroken wordt. Zelfs De Gaulle is daarin niet geslaagd omdat hij wist dat het zijn val zou bespoedigen.

Een tweede voorbeeld is Italie. Hier moet nog veel meer gebeuren. Ik kan mij nog voorstellen dat de Belgische oplossing, obligaties verkopen aan Italiaanse burgers, hier nog een beetje soelaas kan geven. Ik kan mij zelfs voorstellen dat een huizenbelasting uiteindelijk wordt aanvaard. Wat ik mij echter niet kan voorstellen is dat de pensioenleeftijd drastisch omhoog gaat. Het is zo’n beetje de raison d’etre van de Lega Nord!

Mocht U nog niet overtuigd zijn verdiept U dan eens in de psyche van Fransen of Italianen. Achter de arrogantie van de Franse elite gaat een diep minderwaardigheidscomplex schuil. Zij weten dat Frankrijk nooit op kan boksen tegen de Teutoonse tucht en efficiëntie. Franse intellectuelen zijn nu al hun schotschriften aan het schrijven waarin zij zullen betogen dat de gemeenschappelijke munt een tweede Maginotlinie zal blijken te zijn. Duitse soberheid past nu eenmaal niet bij de Franse savoir vivre. Duitse zwaarmoedigheid past nu eenmaal niet bij Franse lichtheid. Bach en Debussy laten zich niet verenigen. Fransen hebben een lange geschiedenis van inflatie, devaluaties en begrotingstekorten. Zelfs de Franse bekering tot de Francfort politiek en later tot de euro heeft niet kunnen verhinderen dat Parijs maar wat graag samen met een lichtzinnige Duitser, Schroder, het stabiliteitspact ten grave hebben gedragen. Lees de speech van Sarkozy nog eens goed en U zult zien dat Sarkozy nog steeds meer nadruk let op solidariteit dan op soberheid.

En dan de Italianen. In Italië wantrouwen de burgers de staat. Belastingontduiking is er een nationale sport. Berlusconi heeft nog lang niet de arena verlaten. Hij sprak een paar dagen geleden al over het gevaar dat er nu een Europese fiscale politiestaat zal komen. Dacht U nu echt dat demagogen deze kansen onbenut gaan laten?

Europese regeringsleiders missen de essentie van democratie. Democratie is geen garantie voor goede besluiten. Het is ook geen garantie voor hoge economische groei, kijk maar naar Singapore en China. Het aardige van democratie is dat je via verkiezingen van regeringsleiders af kan komen. De enige manier om dat te voorkomen is dat leiders erin slagen om het volk duidelijk te maken dat er echt grote offers moeten worden gebracht. De geschiedenis leert dat slechts weinigen dat gegeven is. Het akkoord van Wassenaar is een mooi voorbeeld maar daar waren de vakbonden bij betrokken. Nu is er in de Europese opzet geen enkele vakbond bij betrokken. Sterker nog de bankencrisis heeft geleid tot terechte kritiek dat banken dankzij de bescherming van de belastingbetaler teveel risico hebben genomen! Het lijkt mij een koud kunstje voor Mevrouw Le Pen om het Europese dictaat, of nog demagogischer het Duitse dictaat, te gebruiken om heel veel stemmen op te halen.

Het was een kapitale blunder om de Euro te starten in de hoop dat het stabiliteitspact overeind zou blijven, wetende dat de economische verwevenheid alleen maar zou toenemen en dat ontbinding alleen nog maar tegen hoge kosten zou kunnen plaats vinden, zoals ik al in 1991 schreef.

De reconstructie van de totstandkoming van de Euro in de Volkskrant heeft mij alleen nog maar kwader gemaakt. Er waren voldoende mensen die wezen op de gevaren van de euro. En nu hoor ik Kok zeggen dat er geen reden was om te denken dat het verkeerd was om Italië toe te laten. Dat is toch niet te geloven!

De euro wordt het grootste Europese politieke schandaal van de 21ste eeuw en de weg terug buitengewoon kostbaar. De Eurocraten hoopten dat de euro zou leiden tot een politieke unie. De waarheid is dat het leidt tot precies het tegenovergestelde.

Goede raad is duur maar het eerste waar de Europese regeringsleiders mee moeten beginnen is het vertellen van de waarheid. We hadden er nooit aan moeten beginnen maar nu we er middenin zitten zullen we op zoek moeten gaan naar een duurzame oplossing voor de lange termijn. Die oplossing is niet de kop in het zand of een vlucht naar top-down opgelegde integratie die uiteindelijk in de straten van de Zuid-Europese hoofdsteden zal sneven.

De oplossing is striktere regels met een duidelijke exitstrategie voor individuele landen indien men in gebreke blijft. Zonder een exitstrategie is er namelijk geen democratie. En zonder democratie is er geen duurzame Europese samenwerking. De rest is poëzie.