Stel nu eens dat het toch lukt om de Euro te redden. Stel dat mijn political economy argument, de hervormingen in de Zuidelijke lidstaten zullen worden geblokkeerd door belangengroepen, geen hout snijdt. Wat gebeurt er dan?

Kent U die grap, “voorspellen is moeilijk, zeker als het de toekomst betreft”. Ik heb als historicus al moeite genoeg om het verleden te begrijpen. Op de toekomst heb ik helemaal weinig grip. Laten we dus eens mijn hele betoog op mijn Euroblogs onderuit halen.

Stel nu eens dat het de Europese regeringsleiders toch lukt om maatregelen te nemen die de markten kalmeren. Er zijn best argumenten om dit scenario te schragen:

1. Boekestijn zit wel steeds te zeuren dat belangengroepen de hervormingen en de bezuinigingen zullen blokkeren maar is dat wel waar? Er zijn genoeg voorbeelden in de geschiedenis waarin een crisis de regering de mogelijkheid geeft om het beleid om te gooien en dat de bevolking dat uiteindelijk  zuchtend en steunend accepteert.

Ik heb de laatste tijd af en toe naar de Italiaanse televisie gekeken en het viel mij op dat Monti eigenlijk helemaal niet als een technocraat opereert. De beste man is de integriteit zelve en hij kondigde aan af te zien van een salaris. Zoiets maakt indruk. Ook de tranen van de Italiaanse Minister van Welzijn, Mevrouw Fornero, kunnen moeilijk worden geïnterpreteerd als technocratische kilheid. Natuurlijk Italiaanse vakbonden zullen ongetwijfeld hun demonstratieborden aan het schilderen zijn maar het is niet uitgesloten dat zij uiteindelijk weinig invloed op het beleid gaan hebben. Misschien gaan die hervormingen toch lukken.

Daar komt nog bij dat er veel rijke Italianen zijn die genoeg van hun mooie land houden om bereid te zijn om obligaties te gaan opkopen, naar voorbeeld van de Belgen. Ook in België is er weinig vertrouwen van burgers in de staat en toch was de Belgische obligatie-uitgifte een groot succes.

2. Boekestijn zit ook steeds te zeuren dat de bereidheid van kiezers in het Noorden beperkt is om geld over te maken naar het Zuiden maar is dat wel waar? Misschien is het wel waar Boekestijn maar denk je nu echt dat Duitsland echt bereid is om te breken met de Zuidelijke lidstaten? Weet je wel hoe groot de Duitse export is naar het Zuiden? Denk je nu echt dat Duitse exports zitten te wachten op een Neuro waardoor hun export naar het Zuiden instort?

3. In tegenstelling tot wat Boekestijn altijd loopt te beweren is de Eurocrisis geen schuldencrisis maar een betalingsbalanscrisis.
Martin Wolf legde gisteren in de FT uit hoe dit zit:
Duitsland beweert dat fiscaal wanbestuur de oorzaak van de crisis is. Het vergeet echter er bij te vertellen dat Berlijn daar zelf aan heeft bijgedragen. Duitsland deed het qua begrotingstekort als percentage van BBP in de periode 1999 tot en met 2007 helemaal niet zo goed. Griekenland deed het het slechtste dat klopt maar dan volgen Italië, Frankrijk en Duitsland! Tegelijkertijd deden in dezelfde periode Ierland, Estland, Spanje en Belgie (sic) het heel aardig.
Toen de crisis begon begonnen de posities van Ierland, Portugal en Spanje dramatisch te verslechteren, maar nog niet die van Italie! Hoe het ook zij, begrotingstekorten waren dus geen goede indicator van de komende crisis!
Laten we nu eens kijken naar nationale schulden als voorspeller van de crisis. Die was bij Griekenland, Italië, België en Portugal veel te hoog. Laten we echter niet vergeten dat Estland, Ierland en Spanje een veel lagere schuld hadden als Duitsland! Met andere woorden op basis van zijn begrotingstekortrecord en schuldpositie was Duitsland kwetsbaar voor de crisis. Na de crisis veranderde alles. Ierland nam de totale schuld van de banken over en zat opeens met een grote staatsschuld.
Indien we nu kijken naar betalingsbalansposities dan blijken we opeens wel een goede indicator  gevonden te hebben van de Eurocrisis. In 1999-2007 waren de meest kwetsbare landen op dit gebied: Estland, Portugal, Griekenland, Spanje, Ierland en Italië.
In 2008 lukte het deze landen steeds minder om hun tekorten op de lopende rekeningen privaat te financieren. Vervolgens was de ECB bereid om die de tekorten te financieren. Zoals Hans-Werner Sinn van het IFO instituut in Munchen reeds betoogde was de ECB hier een lender of the last resort.
De Eurocrisis is dus een betalingsbalansprobleem en dat probleem wordt niet opgelost door bezuinigingen maar door externe aanpassing. Dat betekent verlaging van de lonen en verhoging van de productiviteit in de Zuidelijke lidstaten maar dat kunnen zij niet bereiken door bezuinigingen maar door investeringen. Dit vraagt om een vitale eurozone economie met hogere inflatie en krediet expansie. Het vraagt ook om minder concurrentiekracht in het Noorden.
Boekestijn bent U daar nog? Heeft U nog commentaar op het feit dat U alles mis had?

Ik weet niet of ik alles mis had:

1. Ik geef toe dat hogere inflatie zou helpen om de reële lonen van de niet concurrerende lidstaten te drukken. De wereld bestaat echter niet alleen uit de Eurozone. Duitsland en Frankrijk en de overige lidstaten hebben ook export naar landen buiten de eurozone. Meer inflatie zou die exportstromen hinderen. Is dat nu echt verstandig?
2.Martin W0lf erkent dat Griekenland, Italië en Frankrijk er qua begrotingstekort een potje van maakten. Hij erkent ook dat qua nationale schuld Griekenland, Italië, België en Portugal er eveneens een bende van maakten. Moeten we die landen gaan helpen? Straks maken ze met ons geld nog meer schulden.
3.Martin Wolf erkent ook dat Estland, Portugal, Griekenland, Spanje, Ierland en Italië een groot tekort op de lopende rekening hadden. Deze landen hebben dus lopen te sinterklazen met loonstijgingen. En dat terwijl Duitsland in staat was om de loonstijging te beheersen. Moet Duitsland daar nu gestraft voor worden?
4.Martin Wolf gaat voorbij aan de reden waarom er geen aanpassingsmechanisme was om de betalingsbalansonevenwichtigheden te herstellen. terwijl de Grieken wegzakten in een steeds groter wordende schuldenberg bleven Franse en Duitse banken als gekken Griekse obligaties opkopen. Daarmee werd dus het Griekse begrotingstekort en het tekort op de lopende rekening gefinancierd.
Welnu, als de banken steun blijven krijgen van de ECB en bovendien Draghi de sluizen openzet dan gaan zij daar gewoon mee door. De Franse wens om de ECB op te laten treden als lender of last resort lost dus de betalingsbalansonevenwichtigheden niet op!

Misschien zit ik fout met mijn pessimisme over de kans dat het Zuiden in staat zal zijn om te hervormen maar Duitsland heeft gewoon gelijk dat onbeperkte ECB interventies niets oplost. De crisis zal niet worden opgelost met Keynes, want het geld is al op, maar met Friedman. Terecht stelde Derk Jan Eppink in de NRC vandaag dat die vaststelling in socialistische kring, die maar al te graag de euro willen redden, nog ontnuchtering gaat opleveren.
Stel nu dat de Euro, hoe dan ook, toch gered gaat worden, wat gebeurt er dan? Dan komen er grote spanningen tussen het Euro 17 gebied en de tien EU landen buiten de Euro. Een Europa met een geometrie variable komt dan dichterbij. Dat scenario is echter verkieslijker dan opbreken.
Overigens ben ik de mening toegedaan dat Van Rompuy een zeer intelligente man is, maar daarover morgen.