(9 januari 2020, website NPO radio 1)

De berichtgeving in het NOS journaal over de uitschakeling van Generaal Suleimani in Irak leidde op de sociale media tot enige ophef. Sommige twitteraars meenden dat de NOS generaal Suleimani te positief afschilderde. Leon van Galen twitterde bijvoorbeeld dat ‘het NOS journaal superlatieven tekort kwam om generaal Suleimani de hemel in te prijzen’. Hij suggereerde met deze tweet dat de NOS te positief over Suleimani was en kennelijk te negatief over Trump, een vaak geuite klacht. Laten we deze claim eens onderzoeken.

 Het NOS journaal legde keurig op 3 januari uit dat ‘Suleimani de architect was van de groeiende Iraanse invloed in de regio’. Dat lijkt mij een feit. ‘Hij wist samen met Poetin Assad op de troon te houden in Syrie’. Ook waar. ‘Hij wist ook de Iraanse invloed in Irak uit te breiden’. Absoluut waar.

 De NOS probeerde dus zo objectief mogelijk de invloed van Suleimani in de regio uiteen te zetten. Daar was dus niets mis mee. Het probleem is dat de NOS het bij de criticasters nooit goed kan doen. De criticasters zijn namelijk niet uit op objectieve berichtgeving. Zij willen gewoon dat de NOS partij kiest voor Trump en tegen Suleimani. Suleimani is gewoon een slechte man die een slecht regime vertegenwoordigt en Trump mag een rare snuiter zijn maar hij is een goede vent als hij Suleimani uitschakelt. Dat Suleimani een beroerd regime vertegenwoordigt klopt maar het is nog maar de vraag of zijn uitschakeling wel leidt tot een minder beroerde politiek in Teheran.

 De criticasters willen eigenlijk dat de NOS zich ontwikkelt tot een Nederlandse variant op Fox News. Partijdigheid wordt bij deze Amerikaanse nieuwszender niet gezien als een zwakte maar juist als een kracht. De meest merkwaardige en inconsistente oprispingen van Trump worden door Fox meestal als zegeningen geteld. Stel nu eens dat Trump zich keert tegen zaken waar onze eerdergenoemde twitteraar Leon van Galen belang aan hecht? Leon houdt misschien wel van verstandig begrotingsbeleid. Nou daar houdt Trump niet van. De Amerikaanse staatsschuld groeit als kool onder Trump. Subjectiviteit dempt dus kritische zin.

 Het streven naar objectiviteit bij nieuwsgaring blijft dus cruciaal en wel om drie redenen. In de eerste plaats leerde de Amerikaanse denker Reinold Niebuhr ons dat natiestaten in tegenstelling tot individuen (waaronder journalisten) geen altruïsme kennen. Een individu is meestal bereid om een kind dat in de vijver is gevallen te redden. Natiestaten kennen echter geen altruïsme. Regeringen komen immers op voor het belang van de eigen natiestaat en niet voor die van de andere staten. Het kan zelfs leiden tot een overspannen nationalisme dat burgers niet meer in staat stelt om kritiek te uiten op hun eigen bestuurders. Journalisten zijn individuen en kunnen zich met hun streven naar objectiviteit proberen te bevrijden van overspannen chauvinisme. Daarmee redden zij als het ware het gezond verstand van een land. Niet onbelangrijk, dunkt mij.

 In de tweede plaats hebben mensen die partijdige nieuwsgaring voorstaan vaak geen enkel gevoel voor de geschiedenis van het menselijke tekort. Daarmee bedoel ik dat een bepaalde politiek soms onbedoelde gevolgen sorteert. Het goede baart soms het slechte en vice versa. Bush junior koos voor regimewisseling in Irak maar het gevolg was dat de invloed van Iran in de regio alleen maar groter werd. Trump schakelt Suleimani in Bagdad uit en het gevolg is dat de Amerikaanse aanwezigheid in Irak niet meer op prijs wordt gesteld. Trump heeft de Iraanse invloed in Irak misschien alleen maar groter gemaakt.

 In de derde plaats is objectiviteit ook belangrijk voor het handhaven van het machtsevenwicht. Met indamming proberen regeringen de stabiliteit te vergroten. De kosten van oorlog worden daardoor hoger waardoor de kans op behoud van de vrede toeneemt. Handhaving van het machtsevenwicht vereist echter wel objectieve informatie over de belangen en capaciteiten van een land. Journalisten leveren daar een bijdrage aan.

 Objectieve berichtgeving en analyse leert ons dat officieel gestelde doelen vaak niet worden bereikt. De Amerikaanse interventie in Irak heeft niet geleid tot een vitale en sterke democratie in Bagdad. Trumps politiek t.a.v. Noord-Korea heeft vooralsnog niet geleid tot nucleaire wapenbeheersing.

 Zou Trumps uitschakeling van Suleimani niet uiteindelijk de invloed van Iran in Irak vergroten? Trump maakt geen geheim van zijn wens om de Amerikaanse soldaten terug te trekken. Hij hoopt dat de NAVO de rol van de Amerikanen overneemt. Waarom zou de NAVO als bondgenootschap dat doen als Trump zo onverantwoordelijk snel escaleert en daarbij hele stappen overslaat?

 Het is niet uitgesloten dat Trumps gok goed uitpakt. Misschien blijft Teherans reactie gematigd. We weten het niet. We weten wel dat voordat Suleimani werd uitgeschakeld nogal wat Iraanse burgers in Teheran demonstreerden tegen het regime. Nu wordt er geprotesteerd tegen de VS. In Irak is het niet anders. Nogal wat Irakezen maken bezwaar tegen de grote Iraanse invloed in Bagdad. Nu richten zij hun afkeer op de Amerikanen. Beide ontwikkelingen zullen de Mullahs verwelkomen.